امشب شام چه بخوریم؟ برای مهمانی آخر هفته چه غذایی سرو کنیم؟ در شهر به دنبال چه گزینه غذایی باشیم؟ بهترین انتخاب برای یک قرار دو نفره کدام است؟ همه اینها میتوانند پیتزا باشند.
یکی از محبوبترین سسهایی که با پیتزا (و دورچینهایش) سرو میشود سس کچاپ است.
خیلیها پیتزا را بدون کچاپ اصلا به حساب نمیآورند و خیلیها هم ترجیح میدهند پیتزایشان را بدون سس بخورند.
شما از کدام دسته هستید؟ آیا باید با پیتزا حتما کچاپ بخوریم؟ اصلا کچاپ از کجا شروع شده و چه موادی آن را تشکیل میدهند؟
حتی داخل خالیترین یخچالها هم میشود یک شیشه سس کچاپ پیدا کرد.
این سس، قهرمان غذاهای جدید دنیاست. از پیتزا و همبرگر گرفته تا انوع کوکو و کتلت و حتی املت!
در ایالات متحده آمریکا، نود و هفت درصد خانهها کچاپ مصرف میکنند.
بخش بزرگی از محبوبیت کچاپ به این دلیل است که میشود آن را تا حدود یک سال در یخچال نگه داشت. خیلیها از مغازه کچاپ میخرند و بسیاری از افراد هم رسپیهای خانگی خودشان را برای این سس دارند.
البته نگهداری سس کچاپ به خودی خود کمی چالشبرانگیز است.
فصل کاشت و برداشت گوجهفرنگی زیاد بلند نیست و تولیدکنندگان باید از میزان پالپی که به دست میآورند نگهداری کنند تا بتوانند در تمام طول سال از آن سس بسازند.
بعضی از کارخانهها در قرن هجدهم و قبل از استفاده از نگهدارندهها چنان بد این گوجهفرنگیها را نگهداری میکردند که پیر بلوت آشپز و نویسنده معروف کچاپ را کثیف و حال به هم زن توصیف کرده.
اما ریشههای این سس محبوب آمریکایی نیستند. واژه کچاپ از کلمه باستانی چینیِ کت سیاپ میآید. سس کت سیاپ از یک نوع روغن معطر ماهی به دست میآمد و تاجرانی که از ویتنام به جنوب شرقی چین سفر میکردند این سس را به فرهنگ چینی وارد کردند.
وقتی انگلیسیها در آسیا با این سس روبرو شدند، آن را به خانه بردند و تغییراتی در آن ایجاد کردند.
در اواخر قرن هفدهم و اوائل قرن هجدهم اولین نمونههای مدرن کچاپ در انگلیس دیده و خورده شدند.
اولین نشانههای حضور گوجهفرنگی در سس کچاپ در سال 1812 خودشان را نشان دادند. دانشمند و تغذیهشناسی به نام جیمز میز از پالپ گوجهفرنگی، ادویه و برندی (و بدون سرکه و شکر) یک سس تیره رنگ و قرمز ساخت.
ذائقه ما انسانها عاشق مواد چرب، نرم و شیرین است.
وقتی سس کچاپ را روی پیتزا میریزیم حسگرهای طعم زبان ما ناگهان به همه اینها به صورت یکچا دسترسی پیدا میکنند.
ترکیب شیرینی ملایم کچاپ با مزه نسبتا تند و پرادویه پیتزا برای خیلی از افراد دلچسب و دوستداشتنی است. علاوه بر این، بیشتر موادی که روی پیتزا وجود دارند حاوی گلوتومات هستند (مثلا گوجهفرنگی، پنیر، پپرونی و سوسیس).
گلوتومات یک ماده شیمیایی خوراکی است که به محض تماس با زبان ما، پیام هیجان و اشتها به مغز میفرستد.
گلوتومات موجود در گوجهفرنگی (و طبعا در سس کچاپ) آن قدر سیستم بدن ما را هیجان زده میکند که بافت دهان، از خودش آب ترشح میکند تا لقمه بعدی را در دهان بگذاریم!
آیا گلوتومات میتواند خطرناک باشد؟
بسیاری از منابع میگویند که کارخانههای تولید غذا (به ویژه غذاهای فوری و آماده) به غذاهای بدون مزه و ارزش غذایی مثل نودل فوری یا ناگت مرغ گلوتومات اضافه میکنند تا خوشمزه شود و بیشتر بفروشد.
گلوتومات مصنوعی معمولا از گلوتومات طبیعی سبزیجات و میوهها قابل تشخیص نیست.
این ماده به همراه شکر، از اولین مواد غذایی است که نوزادان در شیر مادر آن را تجربه میکنند و ریشه علاقه ما به غذا هم در همان دوران نوزادی شکل میگیرد.
پس شاید بتوان گفت که علاقه جهانی به کچاپ، در بدن ما ریشه بیولوژیک دارد!
شاید برای شما هم جالب باشد که با وجود محبوبیت خیلی زیاد کچاپ در سر تا سر دنیا، خیلی از افراد پیتزا را با کچاپ نمیخورند.
در آمریکا، این سس پرطرفدار بیشتر با سیبزمینی سرخ کرده و انواع خوراکهای گوشتی خورده میشود و مثلا اگر شما کچاپ را روی پیتزا بریزید احتمالا همه تعجب میکنند.
در ایتالیا و بیشتر کشورهای غربی، عاشقان پیتزا عقیده دارند که پیتزا به خودی خود بر پایه گوجهفرنگی پخته میشود و برای همین ریختن سس گوجهفرنگی روی آن دیگر منطقی نیست.
بیشتر آنها پیتزا را بدون سس میخورند. اما واقعیت این است که چه ایرانی و چه غربی، این ترکیب یک ترکیب خوشمزه است!